Voor de Westerse
kerk- en theologiegeschiedenis is de zestiende-eeuwse Reformatie van ongekend
belang geweest. De Reformatie, in gang gezet door Maarten Luther, veroorzaakte
een kerkelijke, politieke en theologisch aardverschuiving. Het is te begrijpen
dat veel kerken die voortkomen uit deze controverse, tot op de dag van vandaag
de periode van de Reformatie als belangrijk theologisch ijkpunt zien. Wie de
Reformatie aan zijn kant heeft, die heeft het gelijk aan zijn kant, zo lijkt
het wel. Om deze reden kunnen de vele geschriften van Reformatoren nog steeds
rekenen op een relatief grote belangstelling. Met name op exegetisch gebied
waren de Reformatoren vaak zeer actief. Tegelijk zijn deze geschriften voor de
gewone lezer vaak moeilijk toegankelijk. Het boek dat voor mij ligt maakt deel
uit van een serie die daar verandering in wil brengen.
Reformation Commentary on Scripture
Het doel van de Reformation
Commentary on Scripture is het toegankelijk maken van de exegetische
arbeid van verschillende Reformatoren. Eerder gaf Inter Varsity Press academic
de serie Ancient Christian Commentaries uit,
waarbij de Vroege Kerk aan het woord wordt gelaten. Nu is het de beurt aan de
Reformatie. De hoofdredacteur van de serie, Thimothy George, schrijft in de
inleiding dat deze serie vier doelen nastreeft. Vier doelen waarin de grote
ambitie van dit project naar voren komt. Ten eerste gaat het om het verrijken
van het huidige Bijbelonderzoek door het toegankelijk maken van de exegetische
arbeid van de Reformatoren. Ten tweede wil de serie bijdragen aan een
vernieuwing van de huidige prediking, door in aanraking te brengen met de
Bijbelse inzichten van de Reformatie. Het derde doel is om te komen tot een
beter verstaan van de volle breedte van de Reformatie. Tenslotte wil de serie
zorgen voor een herontdekking van de spirituele theologie en geestelijke
schatten die voortkwamen uit de existentieel betrokken omgang met de Schrift
die de Reformatie kenmerkte. In deze genoemde doelen valt met name de nadruk op
de prediking op. Samen met het laatste genoemde doel leert ons dit dat deze serie
niet zo zeer vanuit historisch oogpunt is samengesteld, maar vooral met het oog
op vandaag. Men keert zich tegen een sterke scheiding van een academisch en een
spiritueel lezen van de Schrift. Men wil de uitleggende schriftgebonden
prediking bevorderen. Het is de Reformatie die daarin een hulpmiddel kan zijn.
Wat ons betreft zijn die loffelijke doelen, die het nastreven waard zijn. Te
vaak wordt de geestelijke werkelijkheid van de Schrift ondergesneeuwd door
exegetische discussies, of komt men niet verder dan de vraag van de
hermeneutiek. Deze serie wil de verbinding brengen met de kerk der eeuwen, in
de wetenschap dat we samen luisteren naar Gods openbaring.
Opzet
Een serie
samenstellen als deze berust vooral op keuzes maken. Slechts een fractie van het
beschikbare materiaal kan worden opgenomen. In de serie is getracht om, ondanks
de beperking, toch een zo breed mogelijk palet aan auteurs aan het woord te
laten. Het begrip Reformatie wordt hierbij in de brede zin gebruikt. Er worden
auteurs geciteerd van de late jaren 1400 tot het midden van de zeventiende
eeuw. Wat de confessionele breedte betreft concentreert de serie zich in de
eerste plaats (maar niet uitsluitend) op de werken van Protestantse
reformatoren. De teksten zijn niet alleen afkomstig uit commentaren, maar ook
uit preken, andere werken en confessionele documenten. Er is veel aan gedaan om
de teksten zo toegankelijk mogelijk te maken. Het deel zelf bevat allereerst
een grondige algemene historische inleiding van de hand van Thimothy George.
Vervolgens vinden we een korte instructie over de opzet van de serie. Daarna
volgt een specifieke inleiding op de twee Bijbelboek die in dit deel worden
besproken. Hierin wordt de keuze voor de auteurs toegelicht en de hoofdthema’s
besproken. Daarna volgt het eigenlijke commentaar. De Bijbeltekst is hierbij
opgedeeld in perikopen. Elke perikoop begint met een korte overview waarin een samenvatting gegeven wordt van de belangrijkste
punten die de geciteerde auteurs noemen. Daarna volgen de commentaren van de
Reformatoren, ingedeeld onder kopjes die elk een eigen aspect van de perikoop
behandelen. De verschillende commentaren zijn zo thematisch geclusterd. De
citaten zelf zijn op hun beurt eveneens voorzien van een titel, waarin de kern
genoemd wordt. Telkens wordt auteur en bronvermelding genoemd, de volledige
verwijzing is te vinden in de bibliografie. De delen zelf zijn overigens
schitterend uitgegeven. Gedrukt op mooi en duurzaam papier. Voorzien van een
stevige groene hardcover en stofomslag.
Toegevoegde waarde
De vraag die
overblijft is of een dergelijke opzet nu werkelijk toegevoegde waarde biedt.
Hierboven werd al duidelijk dat de focus niet in de eerste plaats ligt op het
historische belang van de teksten. Het commentaar is vooral samengesteld ten
dienste van de praktijk van de prediking. Hiervoor biedt het commentaar een
goede aanvulling op ‘gewone’ commentaren. Nadeel van deze opzet is dat de
commentaren soms wat fragmentarisch van aard zijn. Het grote voordeel is dat de
lezer in aanraking wordt gebracht met een schat aan exegetisch werk wat anders
onbekend bleef. De inleidingen bij elk perikoop van Graham Tomlin helpen om de
kern te begrijpen. De geciteerde auteurs bieden vele mooie inzichten en
waardevolle exegetische en homiletische lijnen. Het deel maakt dat je onder de
indrukt raakt van de omvangrijke exegetische arbeid van de Reformatoren. In
gehoorzaamheid aan het adagium sola
scriptura, waren zij, naast al het andere, in de eerste plaats exegeten.
Dit deel en ongetwijfeld ook de andere delen van deze serie, geven een indruk
van dit enorme werk. Het is een verrijking als dit ook voor vandaag
toegankelijk wordt gemaakt.
Graham Tomlin (ed.), Philippians, Colossians [RCoS], IVP
academic, 297 blz., $ 35,81, € 29,90.