Laten we meteen maar met de deur in huis vallen. De Rooms Katholieke Kerk is bezig aan een groot charmeoffensief in Bijbelgetrouw Nederland. Onder leiding van de orthodoxe Van Eijk en de charismatische Bodar lijkt deze kerk te hebben gekozen voor de traditionele kant van het christendom. Of zoals Bodar zei: ‘De scheiding ligt niet tussen rooms en protestants, maar tussen vrijzinnig en orthodox’. En vele protestantse en evangelische christenen vallen hem hierin bij. Want is dit inderdaad niet waar het verschilpunt ligt? Moeten we niet, samen met hen die ‘de verschijning van onze Heere Jezus Christus’ liefhebben, zoeken naar eenheid? Rooms of protestant…?
Het boek van de huidige paus lijkt uitstekend in deze lijn te passen. Een samenbindende man die niet schrijft voor enkel zijn eigen club maar de breedte van de christenheid op het oog wil hebben. Of misschien beter gezegd, iemand die eerlijk wil luisteren naar wat de schriften ons vertellen van Jezus van Nazareth.
In dit boek toont de paus zich een verdediger van het christelijk geloof. Jezus als Gods Zoon en de Bijbel als het geïnspireerde Woord van God zijn de uitgangspunten. Hij houdt rekening met de eenheid van de Schrift, zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Dat levert mooie exegese op. Wat dat betreft is dit een prachtig boek om te lezen, te herlezen en toe te passen. Moderne exegese wordt respectvol en toch kritisch behandeld. Hij beschrijft het leven van Jezus van zijn geboorte tot zijn gedaanteverandering. Een tweede deel, over de rest van Jezus’ leven volgt nog. Er is hier geen plaats voor een uitgebreide samenvatting, maar ik wil er enkele opvallende zaken uitlichten.
Grondig en origineel
Zijn uitleg over de verzoeking (‘bekoring’) in de woestijn is buitengewoon boeiend om te lezen. De verzoeking van de duivel om steen in brood te veranderen interpreteert hij niet enkel als een aanval op Jezus waarbij Hij staande moet blijven, maar hij brengt het breder. Is dit niet de vraag die de mensheid stelt bij de komst van Jezus? Is dit niet wat er bij ons bovenkomt wanneer we de Zoon van God ontmoeten? Want, zo stelt de Benedictus: ‘Wat is er tragischer, wat is meer in strijd met het geloof in een goede God en het geloof in een Verlosser van de mensen, dan de honger onder de mensheid?’ (blz. 51) Als Hij dan is voor wie hij zich uitgeeft, namelijk Gods zoon, laat Hij dan wat doen aan het voedselprobleem in deze wereld! Zeg tegen deze stenen dat zij brood worden!
Een ander voorbeeld is zijn uitleg van de Godsnaam JHWH en de toepassing van Jezus op die naam. Jezus presenteert zich als de ‘Ik ben’ en roept Zijn volgelingen te geloven ‘dat Ik het ben’. Hier zien we hoe hij eenheid tussen Oude en Nieuwe Testament serieus neemt.
Ik merkte dat sommige zinnen blijven ‘hangen’. Bijvoorbeeld een mooi citaat over de verkondiging van het Evangelie: ‘We brengen mensen in aanraking met Hem. Omdat de wereld beheerst wordt door de machten van het kwaad, is deze verkondiging zelf ook altijd een gevecht met het kwaad’ (blz. 173). Verkondiging, een gevecht met het kwaad…
Alleen maar positief?
Zijn er dan geen op- of aanmerkingen? Eerlijk is eerlijk, de paus heeft een prachtig boek geschreven waarin hij een beeld neerzet van Jezus waar ik alleen maar mee kan instemmen. Natuurlijk staan er stukken in over de sacramenten waarin zijn Romeinse achtergrond duidelijk doorklinkt. En ik zie – helaas – nog weinig aanleiding om terug te komen op de reformatie. Maar, zoals G. van den Brink in een lezing zei: “Achter 95 procent van dit boek kunnen wij volledig staan”. Sterker nog, stond de Nederlandse RKK er maar achter! Klonk deze boodschap maar door in de plaatselijke parochies! De teleurstelling komt dan ook wanneer je de achterkant leest: “Het is generlei wijze een document van leergezag, maar enkel en alleen een uitdrukking van mijn persoonlijke zoeken ''naar het gelaat van de Heer''. Iedereen is daarom vrij mij tegen te spreken.” Helaas. Op sommige momenten wil je dat de paus meer bindende uitspraken doet…
Kortom: Een mooi geschreven en eerlijk boek waarin de paus zich in zijn hart laat kijken. Zeker, met roomse trekjes, maar keer op keer stemt het tot nadenken. Bij en na het lezen stel ik me als lezer geregeld de vraag: Hoe denken wij hierover? Hoe staan ik hierin? Wie lezers zo aan het denken weet te zetten is in mijn ogen een goede auteur.
Joseph Ratzinger (Benedictus XVI), Jezus van Nazareth. Uitgeverij Lannoo nv, Tielt 2007, ISBN 9789020971767, 277 blz. € 29,95